Η κρίση πανικού είναι μια ξαφνική και έντονη έκρηξη φόβου ή δυσφορίας που εκδηλώνεται χωρίς εμφανή αιτία και συνοδεύεται από σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν ταχυκαρδία, υπερβολική εφίδρωση, δυσκολία στην αναπνοή, ζάλη, τρέμουλο, αποπροσανατολισμό και άλλες αντιδράσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να συνοδεύεται από την αίσθηση ότι ο θάνατος πλησιάζει. Οι κρίσεις πανικού μπορεί να εμφανιστούν ξαφνικά, με διάρκεια που κυμαίνεται από λίγα λεπτά έως μισή ώρα ή και περισσότερο, αφήνοντας συχνά το άτομο εξαντλημένο και με έντονη ανησυχία για το ενδεχόμενο νέας εμφάνισης στο μέλλον.

Σωματικά συμπτώματα

• Ταχυκαρδία (γρήγορη ή ακανόνιστη καρδιακή παλμό)

• Δυσκολία στην αναπνοή ή αίσθημα πνιγμού

• Ζάλη ή αίσθημα λιποθυμίας

• Τρέμουλο ή μυϊκοί σπασμοί

• Εφίδρωση ή υπερβολική εφίδρωση
• Πόνοι στο στήθος ή αίσθηση πίεσης
• Αίσθημα ναυτίας
• Αίσθηση μουδιάσματος ή μυρμηγκιάσματος στα άκρα
• Ψυχρές ή ζεστές εναλλαγές

Ψυχολογικά συμπτώματα

• • • Αίσθηση αποπροσανατολισμού ή αίσθηση απομάκρυνσης από την πραγματικότητα (π.χ. «να είσαι έξω από το σώμα σου»)
    • Αίσθημα επικείμενου θανάτου ή καταστροφής
    • Ισχυρό φόβο ή άγχος χωρίς προφανή αιτία

Πώς γίνεται η διάγνωση της κρίσης πανικού;

Η διάγνωση της κρίσης πανικού γίνεται μέσω μιας κλινικής αξιολόγησης από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, όπως ψυχίατρο ή ψυχολόγο. Η διαδικασία περιλαμβάνει τα εξής βήματα

Ιστορικό και Συμπτώματα: Ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας θα αναλάβει να καταγράψει το ιστορικό του ατόμου και να αξιολογήσει τα συμπτώματα που περιγράφει. Οι κρίσεις πανικού συνήθως περιλαμβάνουν ξαφνική εμφάνιση έντονου φόβου ή δυσφορίας και συνοδεύονται από σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα, όπως ταχυκαρδία, δυσκολία στην αναπνοή και έντονη ανησυχία.

Αποκλεισμός άλλων καταστάσεων: Ο γιατρός ή ο ψυχολόγος θα ελέγξει εάν τα συμπτώματα οφείλονται σε κάποια άλλη ιατρική ή ψυχιατρική κατάσταση (π.χ. καρδιολογικά προβλήματα, διαταραχές άγχους ή άλλες ψυχικές διαταραχές) που μπορεί να προκαλούν παρόμοια συμπτώματα. Ενδέχεται να απαιτούνται εξετάσεις ή ιατρικές αξιολογήσεις για να αποκλειστούν άλλες αιτίες.

Διαγνωστικά κριτήρια: Οι ψυχίατροι χρησιμοποιούν διαγνωστικά κριτήρια, όπως αυτά του DSM-5 (Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών), για να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση της διαταραχής πανικού. Σύμφωνα με αυτά τα κριτήρια, πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον δύο ή περισσότερες κρίσεις πανικού και να προκύπτει έντονος φόβος ή ανησυχία σχετικά με την πιθανότητα επανεμφάνισης της κρίσης ή των συνεπειών της (π.χ. κοινωνική απομόνωση λόγω φόβου επόμενης κρίσης).

Ερωτηματολόγια και Κλίμακες: Συχνά χρησιμοποιούνται ερωτηματολόγια ή κλίμακες αξιολόγησης για να μετρηθούν τα επίπεδα άγχους και τα συμπτώματα, καθώς και για να διαπιστωθεί πόσο σοβαρή είναι η διαταραχή και πόσο επηρεάζει την καθημερινή ζωή του ατόμου.

Πώς αντιμετωπίζεται η κρίση πανικού;

Η αντιμετώπιση της κρίσης πανικού περιλαμβάνει διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις και στρατηγικές για τη διαχείριση των συμπτωμάτων και την πρόληψη μελλοντικών επεισοδίων. Οι βασικές μέθοδοι θεραπείας περιλαμβάνουν:

Ψυχοθεραπεία (Κυρίως Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία):
Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία (CBT) είναι η πιο συνηθισμένη και αποτελεσματική θεραπεία για την κρίση πανικού. Στη θεραπεία αυτή, ο θεραπευτής εργάζεται με το άτομο για να εντοπίσει και να αμφισβητήσει τις αρνητικές σκέψεις και πεποιθήσεις που οδηγούν στην εμφάνιση κρίσεων πανικού. Μέσω της CBT, το άτομο μαθαίνει στρατηγικές για να διαχειρίζεται το άγχος και να αναγνωρίζει τα πρότυπα σκέψης που προκαλούν φόβο.

Αντιμετώπιση Άγχους και Στρατηγικές Χαλάρωσης:
Τεχνικές χαλάρωσης, όπως η βαθιά αναπνοή, ο διαλογισμός και η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση, μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να μειώσει τα επίπεδα άγχους και να προλαμβάνει ή να μειώνει την ένταση μιας κρίσης πανικού. Αυτές οι τεχνικές ενισχύουν την αίσθηση ελέγχου και ηρεμίας.

Φαρμακευτική αγωγή:
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού. Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα (SSRI, SNRI) και τα αγχολυτικά (π.χ. βενζοδιαζεπίνες) είναι συνήθως τα πιο συνηθισμένα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την ανακούφιση από τα συμπτώματα του άγχους και των κρίσεων πανικού. Ωστόσο, η φαρμακευτική θεραπεία συνήθως συνδυάζεται με ψυχοθεραπεία για καλύτερα αποτελέσματα.

Εκπαίδευση και Αυτογνωσία:
Η εκπαίδευση του ατόμου για τη φύση της κρίσης πανικού και για το πώς να διαχειρίζεται τα συμπτώματα είναι επίσης σημαντική. Η κατανόηση ότι οι κρίσεις πανικού δεν είναι επικίνδυνες και ότι το άτομο μπορεί να ελέγξει την αντίδρασή του σε αυτές, βοηθά στη μείωση του φόβου και της ανησυχίας για τις επόμενες κρίσεις.

Αντιμετώπιση των Στρεσογόνων Παραγόντων:
Ορισμένες φορές, η κρίση πανικού συνδέεται με συγκεκριμένα αγχογόνα γεγονότα ή καταστάσεις. Η ενίσχυση των στρατηγικών διαχείρισης άγχους και η αποφυγή ή ο περιορισμός των παραγόντων που προκαλούν το άγχος μπορεί να μειώσει τη συχνότητα των κρίσεων.

Υποστήριξη και Συμμετοχή σε Ομάδες Υποστήριξης:
Η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης, όπου άτομα με παρόμοια προβλήματα μπορούν να μοιραστούν τις εμπειρίες τους και να προσφέρουν υποστήριξη, μπορεί να είναι χρήσιμη για την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού. Το κοινωνικό δίκτυο παίζει σημαντικό ρόλο στην αποκατάσταση της ψυχικής υγείας.

Η συνδυασμένη προσέγγιση που περιλαμβάνει ψυχολογική υποστήριξη, φαρμακευτική αγωγή και στρατηγικές αυτοβοήθειας είναι συνήθως η πιο αποτελεσματική για την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού. Στόχος είναι να μειωθεί η συχνότητα και η ένταση των επεισοδίων και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής του ατόμου.